Không phải làn sóng lay-off, các dữ liệu mới từ thị trường lao động lại chỉ ra một trạng thái đáng lo ngại hơn: “The Great Freeze” – Cơn Đóng Băng Lớn. Khi tỷ lệ sa thải giảm nhưng tuyển dụng cũng chạm đáy, thị trường không sụp đổ mà rơi vào trạng thái đứng yên, âm thầm bào mòn nội lực doanh nghiệp. Cùng bàn luận về vấn đề này với các phiên thảo luận chuyên sâu tại Hội thảo TopCV Insights #35: Tuyển dụng 2026 – Đứng từ tương lai khi hiện tại bất định dưới đây.
Những năm vừa qua chúng ta dường như đã quen thuộc với cụm từ “bão sa thải”, nhưng theo các dữ liệu kinh tế mới nhất từ Glassdoor hay Bank of America lại đang chỉ ra một hiện tượng đáng sợ hơn: “The Great Freeze” – Cơn Đóng Băng Lớn.
Đó là khi tỷ lệ sa thải thấp, nhưng tỷ lệ tuyển mới cũng chạm đáy. Thị trường không sụp đổ nhưng đứng yên, nó bào mòn nội lực và làm tê liệt khả năng phản ứng khi cơ hội ập đến. Và với một người làm chiến lược nhân sự hay quản trị doanh nghiệp, sự “đứng yên” đôi khi còn nguy hiểm hơn cả biến động.
Bài toán đặt ra cho người quản lý nhân sự lúc này không phải là “săn người” bằng mọi giá, mà là quay về tối ưu hóa nội lực và tái thiết một mô hình tuyển dụng Tinh gọn – Linh hoạt – Bền vững. Tại sự kiện TopCV Insights #35: Tuyển dụng năm 2026: Đứng từ tương lai khi hiện tại bất định diễn ra ngày 05/12 vừa qua, với 150 khách mời bao gồm lãnh đạo doanh nghiệp, CHROs, HR Directors, HR Managers và nhiều chuyên gia nhân sự đã cùng thảo luận chuyên sâu về chủ đề này. Sự kiện mang đến bức tranh kinh tế toàn cầu dựa trên dữ liệu của Quỹ Tiền tệ Quốc tế, phân tích tác động đến cung – cầu nguồn nhân lực Việt Nam năm 2026, kết hợp case study thực tế và định hướng nâng cấp nội lực đội ngũ theo hướng dữ liệu, hiệu suất và bền vững.
Để tạo nên thành công của chương trình, Ban Tổ Chức TopCV Insights xin được gửi lời cảm ơn chân thành tới 4 vị diễn giả:
- Ông David Brown – Giám đốc Khu vực Châu Á Thái Bình Dương, Vanto Group
- Bà Vân Nguyễn – Giám đốc Quốc gia, Vanto Group
- Ông Phạm Duy Hiếu – Chủ tịch Startup Vietnam Foundation (SVF)
- Ông Trần Trung Hiếu – Nhà sáng lập, Tổng Giám đốc Điều hành Công ty Cổ phần TopCV Việt Nam (TopCV)
Dưới đây là recap một số nội dung nổi bật tại sự kiện:
1. Bức tranh kinh tế vĩ mô và tác động đến nguồn nhân lực Việt Nam
Mở đầu phiên thảo luận, ông Trần Trung Hiếu đã mang đến bức tranh tổng quan về kinh tế vĩ mô và thị trường lao động toàn cầu dựa trên các dữ liệu cập nhật từ Quỹ tiền tệ Quốc tế (IMF). Theo đó, tăng trưởng kinh tế toàn cầu năm 2025 đạt khoảng 3,2%, trong khi triển vọng năm 2026 chưa cho thấy sự bứt phá rõ rệt.
Động lực tăng trưởng mới chủ yếu đến từ đầu tư vào công nghệ (đặc biệt là AI), song cũng đi kèm những lo ngại về rủi ro bong bóng ngành. Bên cạnh đó, các yếu tố bất định như căng thẳng thương mại và rủi ro tài chính vẫn tiếp tục hiện hữu. Trong bối cảnh này, thị trường lao động tại nhiều nền kinh tế lớn ghi nhận trạng thái “Great Freeze” – ít sa thải nhưng cũng hạn chế tuyển mới.
Hình ảnh: Bối cảnh kinh tế vĩ mô (IMF)
Hình ảnh: Bối cảnh thị trường lao động toàn cầu (IMF)
Từ bối cảnh chung đó, ông Hiếu liên hệ đến thị trường lao động Việt Nam, nơi cung – cầu nhân lực đang có những dịch chuyển đáng chú ý, buộc doanh nghiệp phải tiếp cận bài toán tuyển dụng và phát triển đội ngũ theo hướng thận trọng và dài hạn hơn.
Hình ảnh: Bối cảnh thị trường nhân lực Việt Nam (BCTT 2025 – 2026 TopCV)
Theo các dữ liệu nghiên cứu từ TopCV, thị trường nhân sự Việt Nam năm 2026 đang bước vào giai đoạn chọn lọc và phân hóa rõ rệt. Nhu cầu tuyển dụng gia tăng tập trung chủ yếu ở những nhóm ngành tạo giá trị cao như AI, IT, dữ liệu và các vị trí kinh doanh chiến lược, kéo theo sự cạnh tranh mạnh mẽ về mức lương và chế độ đãi ngộ. Điều này mang lại nhiều lựa chọn và cơ hội hơn cho nhóm nhân sự có năng lực phù hợp.
Tuy nhiên, song song với sự gia tăng nhu cầu ở một số nhóm ngành là áp lực tái cơ cấu nhân sự tại nhiều doanh nghiệp, đặc biệt ở các mảng chịu tác động từ tự động hóa và tối ưu chi phí. Thay vì tuyển mới trên diện rộng, không ít doanh nghiệp lựa chọn giữ quy mô ổn định, tạm ngưng tuyển dụng ở các vị trí chưa tạo giá trị trực tiếp, đồng thời đẩy mạnh tối ưu vận hành bằng công nghệ.
Quá trình này thể hiện rõ ở việc yêu cầu tuyển dụng ngày càng cao và nhiều tiêu chuẩn hơn, đặc biệt là các kỹ năng liên quan đến AI, dữ liệu và khả năng thích ứng công nghệ. Trong khi đó, người lao động vẫn duy trì kỳ vọng cao về tương lai nghề nghiệp và mức đãi ngộ, nhưng không phải lúc nào cũng phù hợp với bối cảnh thị trường. Hệ quả là thời gian tìm kiếm việc làm kéo dài, với hơn 57% người lao động mất trên 12 tháng để tìm được công việc mới.
Trước bối cảnh đó, bài toán đặt ra cho người lao động không chỉ là “tìm việc”, mà là nâng cấp kỹ năng đúng xu hướng, đặc biệt trong các lĩnh vực AI, công nghệ và dữ liệu – những yếu tố đang định hình lại nhu cầu tuyển dụng và cấu trúc thị trường nhân lực trong giai đoạn tới.
Những thay đổi này không chỉ mang tính xu hướng, mà đã được phản ánh rõ qua các dữ liệu thực tế. Các dữ liệu sau đây sẽ cho thấy rõ hơn 10 xu hướng và con số đáng chú ý của thị trường nhân lực Việt Nam trong giai đoạn tới:
Hình ảnh: 10 xu hướng & số liệu đáng chú ý từ dữ liệu TopCV
1. Trong nhóm chủ động nghỉ việc, Gen Z dẫn đầu với tỷ lệ 35,7%.
2. 15,5% trong nhóm người lao động bị cắt giảm đã chọn tạm nghỉ để trau dồi chuyên môn hoặc kỹ năng, thay vì đi tìm kiếm công việc mới ngay.
3. “Thị trường cạnh tranh cao” (cung nhiều hơn cầu) (32,9%) cùng với “Yêu cầu tuyển dụng nâng cao và nhiều tiêu chuẩn hơn” (25,3%) là các thách thức hàng đầu đối với ứng viên trong quá trình tìm việc mới.
4. 53% người lao động đến từ nhóm doanh nghiệp tư nhân quan tâm đến khu vực công và có 73,6% đã phản hồi “Tính ổn định và an toàn nghề nghiệp” là yếu tố hấp dẫn nhất của khu vực này.
5. Lạm phát – khủng hoảng kinh tế và làn sóng công nghệ (đặc biệt AI) tiếp tục là 2 mối quan tâm hàng đầu, ảnh hưởng đến định hướng kinh doanh của doanh nghiệp trong 2026. Chính sách thuế quan mới cũng nằm trong Top 5 các yếu tố ảnh hưởng, đặc biệt với ngành Thương mại điện tử.
6. Trong các yếu tố vĩ mô tác động tới định hướng kinh doanh năm 2026 của các doanh nghiệp IT, AI tác động mạnh mẽ nhất – đặc biệt ở IT Service với tỷ lệ phản hồi có ảnh hưởng là 40,91% và IT Outsourcing – 42,86%.
7. Top 5 nhóm công việc có nhu cầu tuyển nhiều trong thời gian tới là:
– Kinh doanh / Bán hàng (47,5%)
– IT – Phần mềm (8,6%)
– Marketing / Truyền thông / Quảng cáo (8,2%)
– Dịch vụ khách hàng (6%)
– Nghiên cứu phát triển sản phẩm (4%)
8. 77,5% doanh nghiệp kỳ vọng việc đầu tư vào nhân tài số sẽ giúp tăng năng suất làm việc và hiệu quả vận hành. Ngoài ra, tăng doanh thu, lợi nhuận là kỳ vọng lớn thứ hai, được 47,9% doanh nghiệp đặt ra.
9. 68% doanh nghiệp sản xuất đang tăng nhu cầu tuyển dụng, trong đó 33,3% tăng đáng kể.
10. Các doanh nghiệp sản xuất đang phải đối mặt với thách thức hàng đầu là thiếu ứng viên có kinh nghiệm (47%) và kỹ năng (42,1%).
Tuy nhiên, đi cùng cơ hội là những thách thức mang tính cấu trúc:
Hình ảnh: Thách thức nâng cấp nội lực đội ngũ từ dữ liệu TopCV
Trước hết, nguồn ứng viên đủ trình độ cho các vị trí liên quan đến AI, LLM và kỹ thuật vẫn còn hạn chế, trong khi doanh nghiệp phải cạnh tranh ngày càng gay gắt về mức lương và chính sách đãi ngộ để thu hút nhân sự phù hợp.
Bên trong tổ chức, khoảng trống năng lực (skills gap) tiếp tục là rào cản lớn. Doanh nghiệp phải cân đối giữa yêu cầu triển khai thực tế và thời gian đào tạo đội ngũ, đặc biệt khi các kỹ năng liên quan đến AI và công nghệ thay đổi nhanh. Áp lực này càng gia tăng trong bối cảnh chi phí nhân công tăng, khi mức lương tối thiểu dự kiến điều chỉnh từ năm 2026, buộc doanh nghiệp phải tối ưu lại bài toán chi phí và hiệu quả vận hành.
Cùng với đó, việc ứng dụng AI đặt ra những rủi ro cần được kiểm soát, bao gồm bảo mật dữ liệu, cách thức sử dụng AI đúng mục đích và xây dựng quy trình phù hợp trong tổ chức. Điều này cho thấy bài toán AI không chỉ là đầu tư công nghệ, mà còn là bài toán quản trị con người và vận hành.
Từ góc độ phát triển đội ngũ, các năng lực cốt lõi trong kỷ nguyên GenAI không chỉ dừng lại ở kỹ năng kỹ thuật. Doanh nghiệp cần hình thành AI mindset – tư duy chủ động và có trách nhiệm khi sử dụng AI; đồng thời phát triển năng lực ứng dụng và tích hợp AI vào quy trình làm việc, đi cùng khả năng học hỏi nhanh, thích nghi và kỹ năng hợp tác trong môi trường làm việc ứng dụng AI.
2. Chìa khóa Tuyển dụng phục vụ tăng trưởng – Phương pháp luận từ Vanto Group
Trong phần chia sẻ của ông David Brown và bà Vân Nguyễn, đại diện Vanto Group mang đến một góc nhìn khác về tuyển dụng, nhấn mạnh rằng hoạt động này cần được thiết kế xoay quanh hiệu suất (performance) và kết quả (outcome).
Theo đó, doanh nghiệp nên có phương án cụ thể sao cho mỗi nhân sự có thể đóng góp vào mục tiêu tăng trưởng, thay vì chỉ tập trung vào kiến thức, kỹ năng hay bằng cấp cá nhân của ứng viên.
Hình ảnh: Ba định luật tạo ra kết quả – Nền tảng phương pháp luận từ Vanto Group
Từ thực tế tư vấn cho nhiều tổ chức, các diễn giả cho rằng quy trình tuyển dụng điển hình đang bộc lộ nhiều hạn chế, khi thành công trong quá khứ chưa chắc đảm bảo kết quả trong tương lai. Việc quá tập trung vào kinh nghiệm, bằng cấp hay mô tả công việc mang tính liệt kê khiến doanh nghiệp khó tìm được những nhân sự có khả năng tạo ra giá trị mới.
Hình ảnh: Quy trình tuyển dụng điển hình
Thay vào đó, Vanto Group giới thiệu cách tiếp cận “Tuyển dụng cho kết quả” với các bước gợi ý:
- Buổi họp Intake – Định hình tương lai: Xác định rõ ràng những kết quả cụ thể mà ứng viên cần đạt được sau 12 – 36 tháng (những điều hiện tại doanh nghiệp chưa có).
- Thông báo tuyển dụng – Biểu đạt tương lai: Bản mô tả công việc không chỉ liệt kê đầu việc, mà cần mô tả bức tranh tương lai để thu hút ứng viên phù hợp.
- Phỏng vấn theo cấu trúc: Tập trung sàng lọc dựa trên khả năng hiện thực hóa tương lai đó, thay vì chỉ mang tính chất xác minh kinh nghiệm cũ.
- Phỏng vấn hội đồng: Đảm bảo sự đồng thuận của các bên liên quan về chân dung ứng viên và mục tiêu chung.
Hình ảnh: Tuyển dụng cho kết quả – Cách tiếp cận đến từ tương lai
Bên cạnh khung tư duy và phương pháp, đại diện Vanto Group cũng đưa ra những gợi ý hành động mang tính thực tiễn, được đúc kết từ kinh nghiệm tư vấn và triển khai cho nhiều doanh nghiệp quy mô lớn tại Mỹ, châu Âu và khu vực châu Á – Thái Bình Dương, trải dài từ tập đoàn đa quốc gia, bán lẻ đa điểm, sản xuất – dịch vụ đến giáo dục và khu vực công.
Hình ảnh: Một vài khách hàng tiêu biểu trên thế giới của Vanto Group
Hình ảnh: Gợi ý hành động dành cho doanh nghiệp trong bài toán tuyển dụng
Thông qua các dự án này, Vanto cho thấy bài toán tuyển dụng và phát triển đội ngũ hiệu suất cao không nằm ở việc “làm nhiều hơn”, mà ở việc xác định đúng kết quả cần tạo ra trong tương lai, từ đó thiết kế lại quy trình và cách đánh giá con người sao cho phù hợp với chiến lược tăng trưởng của từng tổ chức.
3. Bài học lãnh đạo từ diễn giả Phạm Duy Hiếu: Tư duy 2 chiều và Tư duy x10
Hình ảnh: Phần chia sẻ của diễn giả Phạm Duy Hiếu
Với hơn 12 năm đồng hành và giữ nhiều vị trí lãnh đạo cấp cao tại ABBANK (An Bình Bank), trong đó 3 lần được tín nhiệm đảm nhiệm vai trò Tổng Giám đốc và hoàn thành nhiệm vụ tái cấu trúc, ông Phạm Duy Hiếu đã mang đến những “câu chuyện thú vị” về hành trình lãnh đạo và vận hành tổ chức của mình.
Ông Hiếu tập trung vào những bài học lãnh đạo được đúc kết sau giai đoạn biến động kinh tế toàn cầu và các tác động kéo dài từ Covid-19, xoay quanh các điểm chính liên quan đến tư duy, sự gắn kết đội ngũ và cách doanh nghiệp tạo đột phá trong bối cảnh nhiều biến động:
- Tư duy hai chiều:
Theo ông Phạm Duy Hiếu, trong các giai đoạn biến động lớn, điều quan trọng không nằm ở việc thị trường “tốt hay xấu”, mà ở cách nhà lãnh đạo và đội ngũ nhìn nhận cùng một bối cảnh dưới nhiều chiều khác nhau. Một hiện thực có thể vừa chứa rủi ro, vừa mở ra cơ hội – vấn đề là doanh nghiệp chọn đứng ở góc nhìn nào để hành động.
Ông cho rằng những tổ chức có khả năng thích nghi và tăng trưởng là những tổ chức không mắc kẹt trong tư duy một chiều: Chỉ thấy khó khăn, cắt giảm hoặc chờ thị trường hồi phục. Ngược lại, tư duy hai chiều đòi hỏi lãnh đạo và đội ngũ phải đồng thời trả lời hai câu hỏi: Điều gì đang cản trở chúng ta và điều gì có thể được mở ra từ chính bối cảnh đó?.
- Tư duy x10:
Theo ông Phạm Duy Hiếu, để đạt được kết quả x10, doanh nghiệp không thể chỉ cải tiến cách làm cũ, mà cần chấp nhận những hướng đi hoàn toàn mới. Điều này đòi hỏi lãnh đạo sẵn sàng trao cơ hội cho những nhân sự chưa bị “đóng khung” bởi kinh nghiệm, miễn là họ có động lực và sẵn sàng thử nghiệm.
Ông minh họa bằng câu chuyện tại An Bình Bank, khi mục tiêu x10 trong mảng bảo hiểm không được giao cho những nhân sự kỳ cựu, mà “trao quyền” cho cả những nhân sự mới vào nghề. Chính sự “chưa biết giới hạn” này đã giúp họ tìm ra những cách tiếp cận sáng tạo, huy động các mối quan hệ cá nhân và tạo ra kết quả vượt xa kỳ vọng ban đầu.
Theo ông Hiếu, tư duy x10 không nằm ở việc đặt mục tiêu cao hơn, mà ở việc dám buông bỏ tư duy cũ, bước vào trải nghiệm mới và cho phép đội ngũ thử những điều chưa từng làm.
4. Phiên thảo luận
Hình ảnh: Phiên thảo luận sôi nổi với sự tham gia của 4 diễn giả và các khách tham dự
Một số nội dung nổi bật:
- Gen Z không “khác biệt”. Họ chỉ mong muốn công việc có ý nghĩa và có thể nhìn thấy giá trị mình đóng góp.
- Mô tả công việc cần tùy chỉnh để phản ánh thành quả kỳ vọng, không phải danh sách nhiệm vụ.
- AI hỗ trợ được việc “hiểu”, nhưng không thay thế được trải nghiệm – niềm tin – sự trưởng thành, vốn là nền tảng để giữ người và phát triển đội ngũ.
- Doanh nghiệp muốn đạt mục tiêu lớn phải bắt đầu từ việc “gỡ trói” cho đội ngũ: nhận diện giới hạn vô hình, thiết kế chương trình đồng hành và liên tục vinh danh kết quả đúng.
- Phát triển đội ngũ bền vững bắt đầu từ việc làm rõ mục tiêu dài hạn và tối ưu nguồn lực có sẵn.
Một lần nữa, TopCV xin được gửi lời cảm ơn chân thành đến Quý vị khách mời, 4 diễn giả và sự đồng hành của Đối tác chuyên môn Vanto Group. Trong tương lai, TopCV hứa hẹn tổ chức thêm nhiều sự kiện ngày càng hoàn thiện, nhằm mang lại cho cộng đồng người làm nhân sự kiến thức, kinh nghiệm giá trị, từ đó đồng hành cùng doanh nghiệp thu hút và giữ chân nhân tài hiệu quả, hướng đến phát triển bền vững.
Doanh nghiệp quan tâm có thể theo dõi thông tin các sự kiện được cập nhật từ các kênh truyền thông (Fanpage, LinkedIn, Blog) của TopCV hoặc tạo tài khoản nhà tuyển dụng để được thông báo sớm nhất về các sự kiện tiếp theo.
Hẹn gặp lại Anh/Chị tại các sự kiện sắp tới của TopCV!
